W zapisach art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty wielokrotnie użyte jest określenie „typu i rodzaju" szkoły.
Art. 9 ww. ustawy definiuje pojęcie „typ" szkoły a „rodzaj" szkoły pozostaje niezdefiniowany.
Ponieważ „rodzaj" szkoły jest pojęciem niezdefiniowanym przez prawo, wiec każdy stosujący prawo w praktyce musi sam dookreślić sobie to pojęcie.
Musi to zrobić w taki sposób, aby rozumowanie/pojmowanie „rodzaju" szkoły dobrze/logicznie współpracowało
z innymi aktami prawa związanego/powiązanego bezpośrednio lub pośrednio z art. 80 i 90 ww. ustawy.
Jak się okazuje problem nie jest banalny,
bo nawet główni gracze, czyli Ministerstwo Edukacji Narodowej, jako projektant/twórca prawa oświatowego
oraz Regionalne Izby Obrachunkowe, jako profesjonalne służby państwowe kontrolujące samorządy z przestrzegania/wykonania prawa mają
z tym bardzo poważny problem!
W tym opracowaniu przedstawiam szkic wywodów matematyczno/logiczno-prawnych - z których wynika,
że każde dwie kompletnie identyczne szkoły będą różnego „typu i rodzaju"
w sensie zapisów art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty, jeżeli jedna z nich będzie zlokalizowana
w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców a druga w mieście do 5 tys. mieszkańców lub w obszarze wiejskim.
Problem „rodzaju" szkoły jest jednak jeszcze dużo, dużo bardziej skomplikowany.
Założenia:
W poniższych wywodach zakładamy, że samorząd posiada wyłącznie szkoły dla dzieci i młodzieży,
które niezależnie od organu prowadzącego są dla przykładu wyłącznie zasadniczymi szkołami zawodowymi np. dla fryzjerów.
Dla uproszczenia wywodów zakładamy, że każdy uczeń, każdej szkoły jest identyczny, i że każdy z nich posiada wg rozp. ministra ds. oświaty na 2013 r.
wyłącznie wagi: P7 i P8.
Inne wagi - np. w stylu P42 do P44 całkowicie zaniedbujemy.
Dodatkowo zakładamy, że każda szkoła prowadzona przez samorząd ma - wg stopni awansu zawodowego, po tyle samo etatów nauczycielskich
oraz, że wskaźniki struktury kadry nauczycielskiej każdej z nich są identyczne jak w kraju.
Przykład 1:
W samorządzie jest tylko jedna szkoła (taka jak w założeniu)
i jest to szkoła prowadzona przez samorząd.
Szkoła jest zlokalizowana w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców.
Przyjmijmy, że na 2013 r. standard finansowy wynosi A a subwencja oświatowa dla rozważanej JST wynosi S.
Ile wynosi wskaźnik korygujący Di dla omawianego samorządu? Odpowiedź: Dla omawianego samorządu wskaźnik korygujący Di wynosi 1.
Ilu uczniów ma szkoła, o której mowa wyżej? Odpowiedź: Szkoła ma L = 1/(1+P7+P8)*S/A uczniów.
Ile - w omawianym samorządzie, przypada subwencji na jednego ucznia szkoły „typy i rodzaju”, o której mowa wyżej? Odpowiedź: Na jednego ucznia w omawianym samorządzie szkoły „typu i rodzaju”,
o której mowa wyżej przypada (1+P7+P8)*A subwencji.
Przykład 2:
Rozważamy samorząd, który ma tylko dwie identyczne - dosłownie identyczne pod każdym względem szkoły - takie same, jak w
założeniu i w przykładzie 1, i obie są zlokalizowane w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców. Obie szkoły są prowadzone przez samorząd.
Ile wyniesie teraz subwencja oświatowa dla samorządu? Sprawa jest prosta: intuicja podpowiada nam - i słusznie,
że jeżeli w przykładzie 1 subwencja wyniosła S,
to w tym przykładzie subwencja powinna wynieść dwa razy więcej, czyli 2S a
subwencje przewidziane/przypadające na poszczególne szkoły powinny wynieść po równo, czyli po S.
Ile wynosi wskaźnik korygujący Di dla omawianego samorządu? Odpowiedź: Dla omawianego samorządu wskaźnik korygujący Di wynosi tyle samo, co w punkcie 1,
czyli wynosi 1.
Ilu uczniów ma rozważany samorząd? Odpowiedź: Rozważany samorząd ma dwa razy więcej uczniów niż w przykładzie 1, czyli ma ich 2L.
Ile wynosi subwencja oświatowa dla rozważanego samorządu? Odpowiedź: Kwota subwencji w omawianym przykładzie jest dwa razy większa niż w przykładzie 1,
czyli wynosi A*(1+P7+P8)*2*L = 2 (A*(1+P7+P8)*L) = 2S.
Ilu uczniów ma rozważany samorząd? Odpowiedź: Rozważany samorząd ma dwa razy więcej uczniów niż w przykładzie 1, czyli ma ich 2L = 2 * 1/(1+P7+P8)*S/A.
O jaką kwotę wzrosła subwencja w przykładzie 2 względem przykładu 1? Odpowiedź: W przykładzie 2 subwencja wzrosła względem przykładu 1 o kwotę S.
Ile przypada/przewidzianej jest subwencji na jedną szkołę a ile na drugą? Odpowiedź: Z oczywistych powodów, na każdą ze szkół przypada po równo, czyli po S subwencji.
Ile wynosi przewidziana subwencja na jednego ucznia każdej ze szkół? Odpowiedź: Subwencja przewidziana na jednego ucznia każdej ze szkół wynosi po tyle samo,
i wynosi dokładnie tyle samo, co w przykładzie 1,
czyli wyniesie (1+P7+P8)*A.
Przykład 3:
Ten przykład jest identyczny, co przedstawiony w punkcie 2 z tą tylko różnicą,
że jedna ze szkół została przeniesiona do miasta do 5 tys. mieszkańców lub do obszaru wiejskiego.
Ilu uczniów ma w tym przypadku samorząd? Odpowiedź: Samorząd w tym przypadku ma ich tyle samo, co w przykładzie 2, czyli ma ich 2L.
Czy subwencja w tym przypadku wyniesie tyle samo, co w przykładzie 2, czyli 2S? Odpowiedź: W omawianym przypadku subwencja wzrośnie w stosunku do przykładu 2.
Dlaczego w omawianym przypadku wzrośnie subwencja w stosunku do przykładu 2? Odpowiedź: W omawianym przypadku subwencja wzrośnie w stosunku do przykładu 2 ponieważ wzrośnie wskaźnik korygujący Di?
Dlaczego w omawianym przypadku wzrośnie wskaźnik korygujący Di w stosunku do przykładu 2? Odpowiedź: Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia ministra ds. oświaty w sprawie podziału subwencji oświatowej
„Podział części oświatowej jest dokonywany w szczególności z uwzględnieniem finansowania wydatków bieżących”.
W przykładzie 3 pojawiły się dodatkowe nowe wydatki bieżące w stosunku do przykładu 2 w szkole,
która została przeniesiona do miasta do 5 tys. mieszkańców lub do obszaru wiejskiego.
Tymi dodatkowymi wydatkami bieżącymi są wydatki na dodatek wiejski i mieszkaniowy dla nauczycieli.
Ile w tym przypadku wyniesie wartość wskaźnika korygującego Di? Odpowiedź: Jeżeli przyjmiemy, że wskaźniki struktury kadry nauczycielskiej w obu szkołach są takie same,
jak w przykładzie 1 i przykładzie 2, czyli takie same jak dla całego kraju,
to Di = 1+L/(2L)*(1-Wr)*R = 1+1/2*(1-Wr)*R, gdzie Wr to średni dla kraju wskaźnik wydatków rzeczowych
oraz wydatków płacowych dla pracowników administracji i obsługi, wynoszący jednolicie dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego 0,2
a R to waga z tytułu zatrudnienia nauczycieli w szkołach lub placówkach zlokalizowanych na terenach wiejskich lub w miastach do 5000
mieszkańców, uwzględniająca zwiększone wydatki z tytułu wypłacanych dodatków, o których mowa w art. 54 ust. 3 i 5 ustawy wymienionej w § 1
ust. 2 pkt 5 rozporządzenia – wynosząca jednolicie dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego 0,12.
Ile wyniesie subwencja oświatowa dla omawianego samorządu? Odpowiedź: Dla omawianego samorządu subwencja wyniesie 2*S + (1-Wr)*R * S .
O jaką kwotę wzrosła subwencja w przykładzie 3 w stosunku do przykładu 2? Odpowiedź: W przykładzie 3 subwencja wzrosła o kwotę (1-Wr)*R * S.
Która ze szkół przyczyniła się do wzrostu subwencji w przykładzie 3 względem przykładu 2? Odpowiedź: Do wzrostu subwencji przyczyniła się wyłącznie szkoła,
która została przeniesiona do miasta do 5 tys. mieszkańców lub obszaru wiejskiego.
Czym się ta szkoła przyczyniła do wzrostu subwencji? Odpowiedź: Szkoła ta przyczyniła się do wzrostu subwencji specyfiką dodatkowych wydatków bieżących,
jakimi są dodatki wiejski i mieszkaniowy dla nauczycieli.
Na co jest przewidziana kwota subwencji w wysokości (1-Wr)*R * S,
o którą subwencja w przypadku 3 wzrosła w stosunku do przykładu 2? Odpowiedź: Kwota tej subwencji przewidziana jest na dodatki wiejski i mieszkaniowy nauczycieli.
W której szkole wypłaca się dodatki wiejski i mieszkaniowy? Odpowiedź: Dodatki wiejski i mieszkaniowy wypłaca się nauczycielom
w szkole zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim.
Ile przypada - przewidzianej jest subwencji na jedną szkołę a ile na drugą? Odpowiedź: Na szkołę zlokalizowaną w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców przypada kwota
S1 = S, a
na szkołę zlokalizowaną w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim kwota
S powiększona o kwotę (1-Wr)*R * S,
czyli wynosi
S2 = S1 + (1-Wr)*R*S1.
(Uwaga: S1 < S2 )
Jaka kwota w otrzymanej przez samorząd subwencji przypada/przewidziana jest na jednego ucznia jednej szkoły a jaka drugiej? Odpowiedź: Na ucznia szkoły zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców
przypada/przewidziana jest kwota s1 = S1/L
= A*(1+P7+P8), a
na ucznia szkoły zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim przypada/przewidziana jest
kwota s2 = S2/L =
s1 + (1-Wr)*R*s1.
(Uwaga: s1 < s2 )
Czy obie szkoły są tego samego „typu i rodzaju” w sensie zapisów art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty? Odpowiedź: Odpowiedź w następnym przykładzie.
Przykład 4:
W tym przykładzie zastanowimy się wreszcie nad tym: Czy dwie identyczne szkoły, takie same jak w przykładzie 3,
z których jedna jest zlokalizowana w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców
a druga w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim są szkołami tego samego „typu i rodzaju”
w sensie zapisów art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty?
Rozważmy więc identyczną sytuację, jak w przykładzie 3 z tą tylko różnicą,
że pojawia się dodatkowa identyczna szkoła, co w założeniu i w przykładzie 1 do 3 z tym,
że szkoła ta nie będzie szkołą prowadzoną przez samorząd.
Dodatkowa szkoła zlokalizowana jest w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców:
Ile wynosi liczba uczniów szkół prowadzonych przez samorząd? Odpowiedź: Liczba uczniów szkół prowadzonych przez samorząd wynosi tyle samo, co w przykładzie 1 i 2,
czyli 2L.
Ile wynosi liczba uczniów szkół nieprowadzonych przez samorząd? Odpowiedź: Liczba uczniów szkół nieprowadzonych przez samorząd wynosi L.
Ile wynosi łączna liczba uczniów w samorządzie? Odpowiedź: Łączna liczba uczniów w samorządzie wynosi 2L + L = 3L.
Ile wynosi łączna liczba uczniów szkół zlokalizowanych w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim? Odpowiedź: Łączna liczba uczniów szkół zlokalizowanych w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim wynosi L.
Ile wynosi wskaźnik korygujący Di dla omawianego samorządu? Odpowiedź: Dla omawianego samorządu wskaźnik korygujący wynosi
Di = 1 + L/(3L)*(1-Wr)*R = 1 + 1/3*(1-Wr)*R.
Ile wynosi subwencja oświatowa dla samorządu w omawianym przykładzie? Odpowiedź: W omawianym przykładzie subwencja oświatowa wynosi
3S + (1-Wr)*R * S.
O jaką kwotę wzrosła subwencja w przykładzie 4a względem przykładu 3? Odpowiedź: W przykładzie 4a subwencja wzrosła względem przykładu 3 o kwotę S.
Wzrost ten wyniósł tyle samo, co wzrost przykładu 2 względem przykładu 1.
Jaka kwota w otrzymanej przez samorząd subwencji przypada/przewidziana jest na poszczególne szkoły? Odpowiedź: Na szkołę prowadzoną przez samorząd zlokalizowaną w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców
przypada/przewidziana jest kwota S1 = S,
na szkołę prowadzoną przez samorząd zlokalizowaną w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim przypada/przewidziana jest
kwota S2 = S1 + (1-Wr)*R*S1
a subwencja na szkołę nieprowadzoną przez samorząd zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców wynosi tyle samo
co S1,
czyli S3 = S1.
(Uwaga: S1 = S3 < S2)
Jaka kwota w otrzymanej przez samorząd subwencji przypada/przewidziana jest na jednego ucznia każdej ze szkół? Odpowiedź: Na ucznia szkoły prowadzonej przez samorząd zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców
przypada/przewidziana jest kwota s1 = S1/L
= A*(1+P7+P8),
na ucznia szkoły prowadzonej przez samorząd zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim przypada/przewidziana jest
kwota s2 = S2/L =
s1 + (1-Wr)*R*s1
a subwencja na ucznia szkoły nieprowadzonej przez samorząd zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców wynosi tyle samo
co s1,
czyli s3 = s1.
(Uwaga: s1 = s3 < s2)
Dodatkowa szkoła zlokalizowana jest w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim:
Ile wynosi liczba uczniów szkół prowadzonych przez samorząd? Odpowiedź: Liczba uczniów szkół prowadzonych przez samorząd wynosi tyle samo, co w przykładzie 4a,
czyli 2L.
Ile wynosi liczba uczniów szkół nieprowadzonych przez samorząd? Odpowiedź: Liczba uczniów szkół nieprowadzonych przez samorząd wynosi tyle samo, co w przykładzie 4a,
czyli L.
Ile wynosi łączna liczba uczniów w samorządzie? Odpowiedź: Łączna liczba uczniów wynosi tyle samo, co w przykładzie 4a, czyli 3L.
Ile wynosi łączna liczba uczniów szkół zlokalizowanych w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim? Odpowiedź: Łączna liczba uczniów szkół zlokalizowanych w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim
wynosi dwa razy więcej niż w przykładzie 4a, czyli wynosi 2L.
Ile wynosi wskaźnik korygujący Di dla omawianego samorządu? Odpowiedź: Dla omawianego samorządu wskaźnik korygujący wynosi
Di = 1 + (2L)/(3L)*(1-Wr)*R = 1 + 2/3*(1-Wr)*R .
Ile wynosi subwencja oświatowa dla samorządu w omawianym przykładzie? Odpowiedź: W omawianym przykładzie subwencja oświatowa wynosi
3S + 2*(1-Wr)*R * S.
O jaką kwotę wzrosła subwencja w przykładzie 4b względem przykładu 3? Odpowiedź: W przykładzie 4b subwencja wzrosła względem przykładu 3 o kwotę S+(1-Wr)*R * S.
Wzrost ten wyniósł tyle samo, co wzrost przykładu 3 względem przykładu 1.
O jaką kwotę wzrosła subwencja w przykładzie 4b względem przykładu 4a? Odpowiedź: W przykładzie 4b subwencja wzrosła względem przykładu 4a o kwotę (1-Wr)*R * S.
Wzrost ten wyniósł tyle samo, co wzrost przykładu 3 względem przykładu 2.
Jaka kwota w otrzymanej przez samorząd subwencji przypada/przewidziana jest na poszczególne szkoły? Odpowiedź: Na szkołę prowadzoną przez samorząd zlokalizowaną w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców
przypada/przewidziana jest kwota S1 = S,
na szkołę prowadzoną przez samorząd zlokalizowaną w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim przypada/przewidziana jest
kwota S2 = S1 + (1-Wr)*R*S1
a subwencja na szkołę nieprowadzoną przez samorząd zlokalizowaną w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim przypada
tyle samo co S2, czyli
S3 = S2.
(Uwaga: S1 < S2 = S3 )
Jaka kwota w otrzymanej przez samorząd subwencji przypada/przewidziana jest na jednego ucznia każdej ze szkół? Odpowiedź: Na ucznia szkoły prowadzonej przez samorząd zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców
przypada/przewidziana jest kwota s1 = S1/L
= A*(1+P7+P8),
na ucznia szkoły prowadzonej przez samorząd zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim przypada/przewidziana jest
kwota s2 = S2/L =
s1 + (1-Wr)*R*s1
a subwencja na ucznia szkoły nieprowadzonej przez samorząd zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim wynosi tyle samo
co s2, czyli
s3 = s2.
(Uwaga: s1 < s2 = s3 )
Z powyższych wywodów jednoznacznie wynika,
że w omawianych tu przykładach kwoty subwencji przewidziane na ucznia danej szkoły dla dzieci i młodzieży
w otrzymanej przez samorząd subwencji nie zależą od tego, kto jest organem prowadzącym szkoły
a zależą od tego, gdzie ta szkoła jest zlokalizowana.
I tak, kwota subwencji przewidziana na ucznia zasadniczej szkoły zawodowej dla fryzjerów
- szkoły dla dzieci i młodzieży zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców -
w otrzymanej przez rozważany samorząd subwencji wynosi
sm = (1+P7+P8) * A = (1+0,082+0,19) * A = 1,272 * A,
a kwota na ucznia identycznej szkoły ale zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim wynosi
sw = (1+(1-Wr)*R) * sm
= (1+(1-0,2)*0,12) * sm = 1,096 * sm = 1,394112 * A .
Z powyższego wynika, że przewidziana kwota subwencji na ucznia ZSZ np. dla fryzjerów - szkoły dla dzieci i młodzieży,
zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców
lub obszarze wiejskim jest większa od kwoty na ucznia identycznej szkoły, ale zlokalizowanej w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców o 9,6%.
Wyższa kwota subwencji na ucznia w obszarze wiejskim lub mieście do 5 tys. mieszkańców wynika wprost z faktu,
że algorytm podziału subwencji prawidłowo reaguje na zapis § 2 ust. 1 rozporządzenia ministra ds. oświaty w sprawie podziału subwencji oświatowej,
w którym czytamy:
„Podział części oświatowej jest dokonywany w szczególności z uwzględnieniem finansowania wydatków bieżących”.
Wydatki bieżące na oświatę, to: rzeczówka, administracja, obsługa, nauczyciele
- ich wynagrodzenia wraz z pochodnymi ale również i dodatki: wiejski i mieszkaniowy.
Różnica pomiędzy przewidzianą subwencją na ucznia
sw
a sm,
to środki na nauczycieli, na finansowanie ich dodatków: wiejskiego i mieszkaniowego
- specyficznych wydatków bieżących występujących tylko w oświacie zlokalizowanej w obszarze wiejskim lub mieście do 5 tys. mieszkańców.
Zapewne wielu z czytelników po przerobieniu tego opracowania do tego miejsca,
zaczyna mieć wątpliwości do swoich dotychczasowych poglądów w omawianej tu sprawie.
Ci którzy nie mają jeszcze tych wątpliwości, proponuję odpocząć i ponownie za dzień lub dwa, powrócić do zapoznania się z tym opracowaniem.
Przyjmijmy więc roboczo - za MEN, że wszystkie szkoły występujące w przykładzie 4a
są szkołami tego samego „typu i rodzaju” w sensie zapisów art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty.
Jeżeli MEN ma rację, to kwota subwencji przewidziana - dosłownie,
na każdego ucznia, każdej szkoły - niezależnie od jej lokalizacji i niezależnie od organu prowadzącego,
w otrzymanej przez JST subwencji w przykładzie 4a wynosi
s = sm + 1/3*(sw - sm)
= sm + 1/3*(1 - Wr) * R * sm. (*)
Co wynika z propozycji MEN?
Z propozycji MEN wynika, że środki finansowe przydzielone w subwencji oświatowej dla samorządu na wydatki na nauczycieli
na ich dodatki: wiejski i mieszkaniowy dla szkoły zlokalizowanej w mieście do 5 tys. mieszkańców lub obszarze wiejskim zostaną rozdysponowane
w tym przypadku po równo pomiędzy wszystkie szkoły z terenu samorządu, w tym na szkołę nieprowadzoną przez samorząd
a zlokalizowaną w obszarze miasta powyżej
5 tys. mieszkańców.
WIOSEK:
Żywię nadzieję, że opracowanie to „dotrze” do Zasobów Kapitału Ludzkiego MEN i RIO,
i że Zasoby te zreflektują się szybko, i zweryfikują swoje poglądy w sprawie „typów i rodzajów” szkół.
Im zrobią to szybciej, tym lepiej dla sprawy.
Zapisy - art. 80 i 90 ww. ustawy naszpikowane są nieprawdopodobną ilością błedów/niedorzeczności/absurdów/bzdur - to jest istny horror.
Rekordzistą pod tym względem jest art. 80 ust. 3 ww. ustawy!
Wszystkie te zapisy muszą być zbudowane od podstaw, na nowo! Im MEN szybciej do tego „dojrzeje”, tym lepiej dla spraw.