IAR - Aktualności

Bubel prawny Ministerstwa Finansów.

2014-12-17, autor: Bogdan Stępień > powrót
© Copyright. Cytowanie/powoływanie się jest dozwolone jedynie z podaniem autora i źródła - pełnego odnośnika!

w trakcie dopracowania

Dnia 15 grudnia 2014 r. p. red. Andrzej Gniadkowski z tygodnika dla samorządów - Wspólnota, zwrocił się do mnie z zapytaniem czy zechciałbym skomentować zapis art. 34 w tzw. ustawie okołobudżetowej. Podesłał mi on również link do swojego artykułu Komisja pozytywnie o ustawie okołobudzętowej - przez nieuwagę. Po zapoznaniu się z tym problemem postanowiłem odłożyć wszystko na bok i go krótko skomentować/opisać.

A teraz do rzeczy.

W klepniętej ostatecznie dnia 5 grudnia 2014 r. przez Sejm III RP tzw. ustawie okołobudżetowej w jej art. 32 (odpowiednik art. 34 ww. projektu) czytamy:

cytat 1
W roku 2015 na realizację zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży jednostka samorządu terytorialnego przeznacza środki w wysokości nie mniejszej niż wynikająca z podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1115, 1574 i 1644), w zakresie tych zadań.

Omawiana ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta RP.

W projekcie rozporządzenia (akcie wykonawczym do ww. ustawy) - z dnia 7 listopada 2014 r. - ministra finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych w § 1 pkt 1 lit. h czytamy:

cytat 2
w dziale „801 - Oświata i wychowanie” po rozdziale „80148 Stołówki szkolne i przedszkolne” dodaje się rozdziały 80149 i 80150 w brzmieniu:

„80149 Realizacja zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego

80150 Realizacja zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży w szkołach podstawowych, gimnazjach, liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych i szkołach zawodowych”.

Na stronie 3 uzasadnienia do ww. projektu rozporządzenia czytamy:

cytat 3
5) § 1 pkt 1 lit. h - utworzenia rozdziałów związanych z regulacjami dot. realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego zadań oświatowych wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży, zawartymi w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej.
Proponowana zmiana jest związana z wprowadzeniem rozwiązań (art. 34 projektu tzw. ustawy okołobudżetowej - ostatecznie art. 32) nakładających na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek przeznaczenia na zadania związane z stosowaniem specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży środków w wysokości nie niższej niż środki naliczone na ten cel w części oświatowej subwencji ogólnej (w wyniku podziału tej części subwencji określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1115)). Powołanie wymienionych rozdziałów pozwoli na odrębne ewidencjonowanie przez jednostki samorządu terytorialnego (oraz poszczególne szkoły dla których organem prowadzącym są jednostki samorządu terytorialnego) wydatków ponoszonych na edukację dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, w szczególności niepełnosprawnych dzieci i młodzieży.

KOMENTARZ

Co wynika z powyższych trzech cytatów?

Sprawa jest prosta: wszystkie szkoły (i inne placówki oświatowe), których organem prowadzącym jest JST będą musiały od 1 stycznia 2015 r. wyodrębniać ponoszone wydatki na zadania związane z stosowaniem specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży a wszystko po to, aby te wydatki nie były mniejsze niż subwencja oświatowa na nie przewidziana.

Pomocnym w odpowiedzi na niektóre z poniższych pytań może być zapoznanie się z następującymi opracowaniami: opracowanie 1, opracowanie 2, opracowanie 3, więcej.

PIERWSZY ZESTAW PYTAŃ:

Pytanie 1:
Dlaczego niby mają to robić tylko szkoły prowadzone przez JST?
Niby dlaczego tylko JST (ze swoich szkół) ma się z tych środków rozliczać?

Pytanie 2:
Jak się to ma do art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji III RP?

Pytanie 3:
Czy w danej JST wydatki na specjalne organizacje nauki i metody pracy dla dzieci i młodzieży mają spełnić warunek (art. 32 ww. ustawy) na wszystkich szkołach JST razem czy każda ze szkół ma go osiągnąć z osobna?

Pytanie 4:
Co to są te specjalne organizacje nauki i metody pracy dla dzieci i młodzieży?

DRUGI ZESTAW PYTAŃ:

Rozważmy normalną szkołę podstawową prowadzoną przez JST, w której jest 6 oddziałów normalnych i 6 oddziałów klasy sportowej.

Pytanie 5:
Czy oddziały klasy sportowej wymagają specjalnej organizacji nauki i metody pracy dla dzieci i młodzieży?

Jeżeli odpowiedź na pytanie 5 jest twierdząca, to:

Pytanie 6a:
Czy wszystkie zadania oświatowe realizowane nad oddziałami klasy sportowej wymagają specjalnej organizacji nauki i metod pracy?

Jeżeli odpowiedź na pytanie 5 jest przecząca, to:

Pytanie 6b:
Czy rzeczywiście oddziały klasy sportowej nie wymaga specjalnej organizacji nauki i metod pracy?

Załóżmy, że w omawianym przypadku w omawianej szkole pracuje 8 nauczycieli kontraktowych i 8 dyplomowanych - wszyscy na pełne etaty. Rozważmy teraz dwie sytuacje:
a) wszyscy nauczyciele kontraktowi pracują wyłącznie z oddziałami normalnymi a wszyscy dyplomowani z oddziałami klas sportowych,
b) wszyscy nauczyciele dyplomowani pracują wyłącznie z oddziałami normalnymi a wszyscy kontraktowi z oddziałami klas sportowych.

Pytanie 6c:
Czy kwota subwencji oświatowej przewidziana na zadania oświatowe realizowane przez omawianą szkołę będzie zależała od tego, które oddziały nauczają kontraktowi a które dyplomowani nauczyciele? (podpowiadam nie będzie zależała!)

Pytanie 6d:
Czy kwota subwencji oświatowej przewidziana na zadania oświatowe oddziałów klas sportowych realizowane przez omawianą szkołę będzie zależała od tego, którzy nauczyciele wg stopni awansu będą je nauczali?

Pytanie 6e:
Czy wydatki na oddziały klas sportowych będą zależały od tego, którzy nauczyciele wg stopni awansu je prowadzą?

Subwencja oświatowa finansuje wydatki: rzeczowe oraz płacowe dla administracji i obsługi oraz nauczycieli, ponoszone przez szkoły - tak to wynika z rozporządzenia ministra ds. oświaty w sprawie podziału subwencji oświatowej.

Pytanie 6f:
Ile wynosi kwota subwencji oświatowej dla omawianej szkoły na oddziały klas sportowych? Jak ją prawidłowo wyznaczyć?

Pytanie 6g:
Ile wyniosą wydatki rzeczowe oraz płacowe dla administracji i obsługi na zadania oświatowe oddziałów klas sportowych w omawianej szkole? Jak to policzyć? Jak rozdzielić te wydatki na zadania normalne i na zadania wymagające specjalnej organizacji nauki i metod pracy? Czy znajdzie się jakiś geniusz w Ministerstwie Finansów lub Ministerstwie Edukacji Narodowej, co potrafi takie rzeczy obliczyć? - niech da nam znać o sobie, że istnieje! - niech nam się ten geniusz wreszcie ujawni!

Pytanie 6h:
Co się stanie, jak omawiana szkoła znajdzie się w zespole szkół i poszczególni nauczyciele będą nauczali w wielu szkołach tego zespołu i w wielu różnych oddziałach tych szkół? Jak wyznaczyć/policzyć wydatki na nauczycieli realizujących zadania oświatowe w oddziałach klas sportowych? Ile wynosi kwota subwencji oświatowej dla tej szkoły na te zadania? Czy znajdzie się jakiś geniusz w Ministerstwie Finansów lub Ministerstwie Edukacji Narodowej, co potrafi takie rzeczy obliczyć? - niech da nam znać o sobie, że istnieje! - niech nam się ten geniusz wreszcie ujawni!

Pytanie 6i:
Innych pytań w powyższym zakresie zapewne można podać tuzin ale póki co to wystarczy ich tyle co powyżej.

TRZECI ZESTAW PYTAŃ:

Wyobraźmy sobie szkołę podstawową (nazywana dalej szkołą 1), w której jest po 132 uczniów w klasie (od 1 do 6) przy czym po 12 z nich (w każdej klasie) ma niepełnosprawność z wagą Px (o której mowa w rozporządzeniu ministra ds. oświaty w sprawie podziału subwencji oświatowej). Zróbmy kopię tej szkoły i postawmy z boku (nazywana dalej szkołą 2).

Rozważmy teraz następującą sytuację: dyrektor szkoły 1 postanowił każde 132 uczniów podzielić na 6 jednakowych oddziałów (czyli po 22 uczniów w każdym) w tym po 2 uczniów z wagą Px oraz postanowił dla uczniów z wagą Px prowadzić dodatkowo zajęcia wyrównawcze w wysokości np. 4h tygodniowo. Dyrektor szkoły 2 postanowił inaczej: mianowicie każdą klasę podzielił też na 6 oddziałów ale doszedł do wniosku że lepiej będzie jak wszystkich uczniów z wagą Px w liczbie 12 przydzieli do jednego małego oddziału a pozostałych podzieli na 5 równych oddziałów - czyli po 24 uczniów.

Dyrektor szkoły 1 zastosował specjalną organizację nauki i metody pracy na zajęciach wyrównawczych a dyrektor szkoły 2 zastosował specjalną organizację nauki i metody pracy dla całego oddziału uczniów z wagą Px. Obie szkoły zlokalizujmy teraz w dwóch różnych samorządach i niech będą w nich to jedyne szkoły.

Pytanie 7:
W której szkole były wyższe wydatki na nauczycieli?
Odpowiedź jest prosta: w szkole 1, bo w tej szkole pojawiły się dodatkowe godziny (ponadwymiarowe).

Pytanie 8:
W której szkole były wyższe wydatki na specjalną organizację nauki i metody pracy?
Odpowiedź jest prosta: w szkole 2 - to chyba sprawa oczywista, bo wszystkie zajęcia z uczniami z wagą Px objęte były specjalną organizacją nauki i metodami pracy.

Jeżeli w JST, w której jest szkoła 2 został spełniony w minimalnym zakresie warunku art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej, to:

Pytanie 9:
Czy warunek ten został spełniony w JST, w której jest szkoła 1?
Nie, w tej JST, pomimo że wydała ona na oświatę więcej pieniędzy i pomimo tego, że uczniowie mieli więcej zajęć warunek nie został spełniony!

Pytanie 10:
Co z tym fantem zrobią z RIO mądrale, jak przyjadą na kontrole?

CZWARTY ZESTAW PYTAŃ:

Wyobraźmy sobie gminię miejsko-wiejską z miastem powyżej 5 tys. mieszkańców, w której tak w obszasze miasta jak i obszarze wiejskim są szkoły, i że w szkołach tych realizowane są zadania oświatowe wymagające specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Z treści warunku art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej należy domniemywać, że ma być on osiągnięty raczej na całej JST a nie w poszczególnych jej obszarach. Z algorytmu podziału subwencji oświatowej jednoznacznie wynika, że subwencja na każde zadanie oświatowe - w tym wymagające specjalnej organizacji nauki i metod pracy jest wyższa dla szkół w obszarze wiejskim.

Pytanie 11:
Dlaczego warunku art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej ma być osiągnięty na całej JST a nie w jej poszczególnych obszarach?

Pytanie 12:
Jak się ma logika warunku art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej do logiki zapisów art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty - w których ciągle mówi się o typach i rodzajach szkół?

WNIOSKI

Jest wysoce prawdopodobne, że art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

Zapis art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej będzie w ogólności w praktyce nierealizowalny/niewykonywalny.

Subwencja (w tym oświatowa) różni się od dotacji co najmniej dwoma rzeczami: subwencja w przeciwieństwie do dotacji ma charakter roszczenia prawnego oraz nie podlega żadnemu rozliczeniu (w tym żadnym warunkom) - decyzję co do jej rozdysponowania, podejmuje organ, który ją otrzymał. Jeżeli przyjmiemy, że poprzednie zdanie jest prawdziwe, to warunek art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej jest niezgodny z definicją subwencji - zatem niezgodny z zapisami w art. 28 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Tylko ze względu na pkt 2 i 3 - razem lub z osobna - śmiało można już nazywać BUBLEM PRAWNYM warunek art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej.

Jedynym samorządem, którego nie dotknie ten BUBEL PRAWNY jest Gmina Hanna - która jako jedyny samorząd nie prowadzi żadnej szkoły i to już 2 rok szkolny z rzędu. Dodatkowo w nagrodę za nieprowadzenie już 2 rok przez tą gminę szkół MEN podniesie jej subwencję oświatową na rok 2015 około 15%!

CO Z TYM BUBLEM PRAWNYM ZROBIĆ?

Jeżeli Prezydent RP jeszcze nie podpisał tej ustawy, to należy go natychmiast poprosić o jej zawetowanie lub skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z innymi aktami prawa - w tym Konstytucji RP.

Jeżeli Prezydent RP ustawę już podpisał lub ją podpisze, to samorządy powinny szybko/natychmiast przygotować i złożyć wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności jej z innymi aktami prawa - w tym Konstytucji RP.

Jest też trzecie wyjście: jeżeli skuteczność powyższych propozycji byłaby zerowa, to samorządy powinny solidarnie zbojkotować przepis art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. w tzw. ustawie okołobudżetowej. Kiedyś premier p. Donald Tusk namawiał pulicznie ludzi do nieopłacania abonamentu RTV, więc droga do bojkotu jest już przetarta - wystarczy z niej tylko obficie korzystać!

> powrót