Co to jest średnie wynagrodzenie nauczycieli? Jak je wyznaczyć?

Gdyby nie Ministerstwo Edukacji Narodowej problem średnich wynagrodzeń nauczycieli byłby banalnie prosty. To Ministerstwo Edukacji Narodowej jest w pełni odpowiedzialne za totalne zamieszanie począwszy od przygotowania złej konstrukcji zapisu art. 30a (ale nie tylko) ustawy – KN aż po Opis sposobu wykonania przepisu art. 30a i 30b ustawy – KN.

Zmuszony jestem więc, do wyłożenia problemu średnich wynagrodzeń od podstaw z nadzieją, że wreszcie Ministerstwo Edukacji Narodowej zrozumie co to jest średnie wynagrodzenie.

Art. 30 ust. 6 KN mówi o konieczności osiągnięcia minimalnych wartości przez średnie wynagrodzenia (rzeczywiste) nauczycieli na poszczególnych grupach awansu zawodowego w jst. Wartości minimalne średnich wynagrodzeń określa art. 30 ust. 3 KN i robi to precyzyjnie w przypadku obowiązywania jednej kwoty bazowej w roku. W przypadku obowiązywania większej niż jedna kwota bazowa w roku sprawa staje się niejasna (problem ten poruszony będzie w jednym z późniejszych artykułów). Dla potrzeb sprawdzenia warunku osiągania minimalnych wartości przez średnie wynagrodzenia (rzeczywiste) nauczycieli, należy wcześniej określić pojęcie średniego wynagrodzenia, bo ustawodawca tego nie czyni. Zanim cokolwiek się zrobi, należy określić/zdefiniować to pojęcie. Pojęcie to jest fundamentalne.

Na wstępie proponuję zastanowić się nad pojęciem wynagrodzenia. W Polsce jest przyjęte, że jeżeli mówimy o wynagrodzeniu, to mamy na myśli zapłatę za wykonaną pracę za okres miesiąca (wyjątkiem są nauczyciele, którzy otrzymują wynagrodzenie (zapłatę) za zapowiedź wykonania pracy).

Jeżeli powiem, że dostałem wynagrodzenie to oznacza, że nastąpił akt przekazania mi zapłaty za wykonaną pracę za miesiąc. Jeżeli przez pierwszych 6 miesięcy w roku pracowałbym a przez kolejne przebywałbym na chorobowym finansowanym przez ZUS to wtedy ile otrzymałbym wynagrodzeń? Każdy zauważy, że wynagrodzeń otrzymałbym 6. Moja liczba wynagrodzeń w tym roku wyniosłaby 6.

Teraz, jeżeli powiem, że od stycznia do czerwca otrzymałem wynagrodzenia odpowiednio 1000zł, 1000zł, 1000zł, 1100zł, 1200zł, 1300zł a przez kolejnych 6 miesięcy (będąc nadal zatrudnionym w firmie) przebywałem na chorobowym finansowanym przez ZUS to powiemy, że moje wynagrodzenie w tym roku wyniosło 6600zł. Suma wartość wynagrodzeń w roku wyniosła 6600zł. Zatem mając na względzie powyższe zauważamy, że możemy mówić o liczbie wynagrodzeń w okresie oraz sumie wartości wynagrodzeń w okresie.

Proponuję przejście procesu edukacji od gimnazjum po (tylko) liceum.

Proponuję przeanalizowanie zadania dla gimnazjalisty.

Zadanie 1 z matematyki dla gimnazjalisty:

W koszu jest 10 jabłek. Masa wszystkich jabłek wynosi 5 kg. Jaka jest średnia masa jabłka w koszyku.

Jak gimnazjalista rozwiąże postawione zadanie?

Podzieli masę (sumę mas) jabłek przez liczbę jabłek, czyli skorzysta z poniższego wzoru

.

Za takie rozwiązanie zadania gimnazjalista dostanie piątkę.

Jeżeli twierdzisz, że to jest złe rozwiązanie, to daruj sobie dalsze czytanie tego tekstu.

Zadanie 2 z matematyki dla gimnazjalisty:

Jan Kowalski był zatrudniony w firmie x przez cały 2008. Przez pierwszych 6 miesięcy pracował i pobierał wynagrodzenia odpowiednio 1000zł, 1000zł, 1000zł, 1100zł, 1200zł i 1300zł, a przez kolejne przebywał na chorobowym finansowanym przez ZUS. Zasiłki chorobowe Kowalskiego finansowane przez ZUS przez wszystkie kolejne miesiące choroby wynosiły po 800zł. Ile wyniosło średnie wynagrodzenie Jana Kowalskiego w roku 2008?

Uważający na lekcjach gimnazjalista zauważy, że w roku 2008 Jan Kowalski otrzymał tylko 6 wynagrodzeń (nie 12). Jego liczba wynagrodzeń wyniosła 6 (nie 12) a suma wartości wynagrodzeń wyniosła 6600zł (nie 11400zł). Przez okres choroby Kowalski nie otrzymywał wynagrodzeń tylko zasiłek chorobowy. W analogii do zadania 1, gimnazjalista ten zapisał wzór na średnie wynagrodzenie w roku Kowalskiego w formie

.

i po podstawieniu do niego odpowiednich danych otrzymał

,

i zapisał: średnie wynagrodzenie Kowalskiego w roku 2008 wyniosło 1100zł.

Czy gimnazjalista dobrze rozwiązał zadanie?

Jeżeli twierdzisz, że źle to daruj sobie dalsze czytanie tego tekstu.

Teraz idziemy do liceum.

Zadanie 3 lekcja laboratoryjna z fizyki w liceum

W klasie 2 liceum na lekcji fizyki nauczyciel postanowił przeprowadzić lekcję laboratoryjną. W klasie był 20 uczniów. Nauczyciel miał do dyspozycji 10 różnych, ale idealnie osiowo symetrycznych jabłek Przed lekcją nauczyciel wyznaczył masę każdego z jabłek i wyniosły one odpowiednio: 11dag, 12dag, 13dag, 14dag, 15dag, 16dag, 17dag, 18dag, 19dag i 20dag. Policzył on również, że średnia masa jabłka wynosi 15.5dag. Wiedzę na temat masy każdego z jabłek zachował tylko dla siebie. Postanowił polecić wykonanie pomiaru średniej masy jabłka. Ponieważ uczniów było zbyt dużo postanowił podzielić ich na 4 grupy po 5 uczniów w każdej. Nauczyciel przekroił każde jabłko na cztery idealnie równe części. Do każdego z czterech koszyków wrzucił po jednej ćwiartce każdego jabłka. Każda z grup otrzymała koszyk z ćwiartkami jabłek i otrzymała polecenie wyznaczenia średniej masy (całego) jabłka.

Jeden z licealistów grupy 1 przypomniał sobie podobne zadanie, jakie robił na lekcji matematyki w gimnazjum. Zaproponował pozostałym w grupie skorzystać ze wzoru:

.

Podczas dyskusji licealiści z grupy 1 zauważyli, że mają wyznaczyć średnią masą całego jabłka a nie ich części, z jakimi mają do czynienia. Wzór powyższy to recepta na wyznaczanie średniej masy jabłka, jeżeli mamy do dyspozycji całe jabłka. Postanowili, więc zmodyfikować powyższy wzór do swojego przypadku i zapisali

,

,

,

.

Przedstawili nauczycielowi swoje wyniki i pytam, jaka ocenę dostała ta grupa za swoja prace?

Jeżeli uważasz, że grupa 1 zrobiła zadanie niepoprawnie to daruj sobie dalsze czytanie tego tekstu.

Zadanie 4 z matematyki w liceum

Ad1. Redukcja zatrudnionych o połowę.
W tym przypadku wyznaczenie średniego wynagrodzenia jest sprawa prostą. Gimnazjalista sobie z tym problemem poradzi (patrz zadanie 2). Podzieli sumę wartości wynagrodzeń przez liczbę wynagrodzeń i otrzyma wartość 1500zł.

Ad2. Zmiana umów o pracę wszystkich pracowników z pełnego etatu na pół etatu.
Gdyby w tym przypadku zastosować identyczną metodę, co w Ad1 to dostałoby się średnie wynagrodzenie w wysokość 750zł, co musiałoby prowadzić do złamania zapisów o minimalnym wynagrodzeniu. Gimnazjalista tego jeszcze nie wie a przeciętny licealista pewnie nie do końca rozumie, że minimalne wynagrodzenie ustalane przez ustawodawcę to w przeliczeniu na cały etat. Podobnie, zatem należy rozumieć również pojęcie: średnie wynagrodzenie.

Wzór na wyznaczanie średniego wynagrodzenia, którym posłużył się gimnazjalista z zadaniu 2 będziemy musieli zmodyfikować/uogólnić w oparciu o dyskusję z zadania 3 na lekcji fizyki w liceum. Liczbę wynagrodzeń we wzorze z zadania 2 będziemy musieli zastąpić zmodyfikowaną wielkością, która będzie uwzględniała nie tylko liczbę wynagrodzeń ale i wymiar zatrudnienia wynagradzanego. Wielkość tą nazwiemy liczbą etato-wynagrodzeń.

Średnie wynagrodzenie - zmodyfikowany/uogólniony wzór obejmujący dowolny przypadek zapisujemy teraz jako

.

Wykorzystując powyższy wzór do omawianego przypadku otrzymamy

,

.

Zatem otrzymujemy, że w obu przypadkach średnie wynagrodzenie (przypadające na etat - pełny etat) wyniosło po 1500zł. W żadnym z omawianych przypadków nie zostaną złamane zapisy o wynagrodzeniu minimalnym.

Jeżeli teraz zastosujemy omówiony wyżej mechanizm wyliczania średniego wynagrodzenia do nauczyczycieli i wprowadzimy oznaczenia:
S_r,x - średnie wynagrodzenie (przypadające na etat a dokładnie na etato-wynagrodzenie) w roku w grupie awansu x,
W_x - wydatki faktycznie poniesione na wynagrodzenia w roku na nauczycieli z grupy awansu x (art. 30 ust. 1 KN),
N_x - liczba etato-wynagrodzeń w roku nauczycieli z grupy awansu x,
to wtedy średnie wynagrodzenie nauczyciela (wydatki (art. 30 ust. 1 KN) na etato-wynagrodzenie) zapiszemy jako:

.

Zaproponowana wyżej metoda liczenia średnich wynagrodzeń nauczycieli daje jednoznaczne wyniki i jest wyjątkowo praktyczna w stosowaniu. Dodatkowo, nakłady pracy związane z wyliczeniem ich spdajają do minimum. O tym jednak będzie mowa w jednym z kolejnych artykułów.

Do zapamiętania: średnie wynagrodzenie nauczyciela w danym roku to stosunek wydatków na wynagrodzenia do liczby etato-wynagrodzeń.

Przykłady jak wyznaczyć liczbę etato-wynagrodzeń w jednym z kolejnych artykułów, a sprawa jest wyjątkowo banalna zresztą jak wszystko z zakresu średnich wynagrodzeń nauczycieli (poza - być może - bardzo nielicznymi wyjątkami i związane jest to wyłącznie z interpretacją przepisów prawa).

Wiecej na temat średnich wynagrodzeń i dopłat na szkoleniu Oferta szkoleniowa

Uwaga do JST: Ministerstwo Edukacji Narodowej próbuje skłonić Was swoimi publikacjami/materialami informacyjnymi do tarktowania średniego wynagrodzenia nauczycieli jako stosunku wydatków na wynagrodzenia do stanu zatrudnienia (średniej liczby zatrudnionych). Nie dajcie się na to nabrać. Tak określona wielkość nie jest średnim wynagrodzeniem a średnim wydatkiem na zatrudnionego niemającym nic wspólnego ze średnim wynagrodzeniem.

Dodatno dnia 04.10.2009:
Przyjęcie definicji średniego wynagrodzenia proponowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej może prowadzić nawet do oskarżenia jst o niegospodarność, a przede wszystkim prowadzić będzie do niewykonalności dopłat i to nie ze względów czasowych ale ze względu na logikę. Ministerstwo Edukacji Narodowej jeszcze o tym zapewne nie wie, że jego propozycja konstrukcji wykonania dopłat uzupełniających ( Propozycja formularza sprawozdania wykonania art. 30a ustawy karta Nauczyciela z dnia 18 września 2009r.) wkrótce się zawali, ale o tym dlaczego, będzie mowa w kolejnych artykułach.

Wiemy jak przygotować zmiany zapisów ustawy - Karty Nauczyciela w zakresie średnich wynagrodzeń nauczycieli aby wszystko zadziałało tak jak trzeba. Wiemy jakie grożą niebezpieczeństwa przy zmianie tej ustawy. Wiemy jak je pokonać. Wystarczy aby Ministerstwo Edukacji Narodowej się zwróciło do nas w tej sprawie.

> powrót